Yaşadığımız deprem felaketinin ardından Türkiye’nin dört bir yanında gündem yapı güvenliği ve depreme dayanıksız binalar. Uzmanlar binaların sağlamlığını belirlemenin en garantili yolunun işinin ehli kişilerce yapılmış dayanıklılık testi olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte kamuoyunda daire içlerinde kolon olup olmaması, binanın bitişik nizamda inşa edilmiş olması, duvarlarda var olan çatlaklar gibi bazı faktörlerin de binanın deprem karşısındaki direncini etkilediği yönünde yorumlar yapılıyor. Prof. Dr. Ercan Yüksel bu tartışmalar bağlamında akıllardaki soruları hurriyet.com.tr okurları için yanıtladı…
1-) BİTİŞİK NİZAM İNŞAAT, BİNALARIN DAYANIKLILIĞINDA BELİRLEYİCİ BİR FAKTÖR MÜ?
Başta büyükşehirler olmak üzere Türkiye’nin hemen her yerinde bitişik nizam yaygın bir yapılaşma modeli. Binaların birbirine bitişik olması, sağlamlığı etkiler mi?
2-) BİTİŞİK NİZAM BİNALARDA EN TEHLİKELİ KISIMLAR HANGİ BÖLÜMLER?
Bitişik nizam binalar bir sıra halinde sokak ya da cadde boyu uzanabiliyor. Böyle bir durumda yapının hangi bölümleri daha riskli?
Prof. Dr. Ercan Yüksel: Bu blokların kenar bölümleri her zaman daha risklidir. Uçta oldukları için deprem esnasında yıkılma olasılıkları orta bölümlere göre daha fazladır. Çünkü diğer bölümlerde kolon kırılma ihtimali olsa da sonuç olarak bu binalar, birbirine yaslanan ve birbirlerinin üzerinden kütle transferi yapabilen sistemlere dönüşürler. Zayıflık durumunda ortadakilerin kolonları kırılmadığı sürece davranışlarının daha iyi olduğunu düşünebiliriz. Bu durumu da kötünün iyisi şeklinde yorumlamak daha doğru olur.
3-) BİNALARIN ARASINDA NE KADAR MESAFE OLMALI?
Peki binalar inşa edilirken arada bırakılması gereken minimum mesafe nedir?
Prof. Dr. Ercan Yüksel: Bunu hesaplayabilmek için binanın proje çalışmalarının iyi incelenmesi ve yönetmeliklere uyulması gerek.
Prof. Dr. Ercan Yüksel: Yapı çerçeve türü bir sistem ise mutlaka kolon vardır. Fakat bazen kolonlar duvarlarla hemyüz inşa edilirler yani çıkıntı şeklinde değillerdir. Dolayısıyla kolonu göremeyebilirsiniz. Bu tip durumları metal detektörü ile çok kolay bir şekilde anlamak mümkün.
Bu aletle duvarlara bakınca, duvar içinde kolona ait olan donatılar olmayınca sensordan ses alamıyorsunuz. Kolonun bulunduğu bölgede ise net olarak ses alıyorsunuz. İşte o ses, o noktada aslında kolon olduğunu söylüyor.
Ya da komşu dairede duvarla ilgili bir bölümlendirme bulunuyorsa büyük olasılıkla inşa sürecinde bir taraftaki dairede kolon olarak bırakılmış diğer taraftaki dairede ise kolon duvarla hemyüz olarak yapılmıştır. Bu büyük bir sorun değildir. Aletle basit bir ölçümle durum
anlaşılabilir.
4-) EVDE KOLON GÖRÜNMÜYORSA TEDİRGİN OLUNMALI MI?
Deprem sonrası sosyal medyada pek çok kullanıcı evinde gördüğü sorunları paylaşmaya başladı. Örneğin “Benim evimde kolon yok ama yan dairemde var” gibi paylaşımlar dikkat çekiyor. Daire içindeki gözle görülür kolonların sayısı bir kriter midir?
Prof. Dr. Ercan Yüksel: Yapı çerçeve türü bir sistem ise mutlaka kolon vardır. Fakat bazen kolonlar duvarlarla hemyüz inşa edilirler yani çıkıntı şeklinde değillerdir. Dolayısıyla kolonu göremeyebilirsiniz. Bu tip durumları metal detektörü ile çok kolay bir şekilde anlamak mümkün.
Bu aletle duvarlara bakınca, duvar içinde kolona ait olan donatılar olmayınca sensordan ses alamıyorsunuz. Kolonun bulunduğu bölgede ise net olarak ses alıyorsunuz. İşte o ses, o noktada aslında kolon olduğunu söylüyor.
Ya da komşu dairede duvarla ilgili bir bölümlendirme bulunuyorsa büyük olasılıkla inşa sürecinde bir taraftaki dairede kolon olarak bırakılmış diğer taraftaki dairede ise kolon duvarla hemyüz olarak yapılmıştır. Bu büyük bir sorun değildir. Aletle basit bir ölçümle durum anlaşılabilir.
5-) KONUTLARDAKİ HANGİ ÇATLAKLAR RİSK SEBEBİ?
Deprem sonrası binalardaki çatlaklar da çok tartışılıyor. Bunların bir kısmı kolon çatlağı bir kısmı da sıva çatlağı… Hangi elemanlardaki çatlakları ciddiye almak gerekiyor?
Prof. Dr. Ercan Yüksel: Öncelikle kiriş, kolon ve bunların birleşim bölgesi olan noktalarda çatlak olup olmadığına çok dikkat edilmesi gerekiyor. Bunlar zaten bize betonarme sisteminin ön kusurlu veya ön hasarlı olup olmadığı konusunda ipucu veriyor.
Bir yanıt bırakın